شعر و عرفان

مقامات و احوال

عرفان بر دو قسم است : عرفان نظری که عبارت است از سلوک فکری  

 برای   تبیین هستی  و  عرفان عملی  که عبارت است از سلوک نفسی و

 عملی برای رسیدن به   حقیقت.

به اعتقاد عرفا سالک برای حرکت به سوی حقیقت باید از روشنی شریعت

استفاده کند  و  با استفاده از شریعت راهی می جوید به نام طریقت و غایت

 آن حقیقت است.عرفا معمولا در ظاهر پرستی شریعت مخالفت دارند ،مقامات

 و احوال  مربوط به طریقت است و به اعتقاد عرفا این مسیر از مبدا تا منتها

مشتمل بر منازلی است که به آنها مقامات می گویند اما در تعداد منازل آن

عرفا اختلاف دارند . خواجه عبدالله انصاری به صد میدان در این مرحله اعتقاد

دارد و مقام و حال را جدا نمی داند ، عطار نیشابوری به هفت مرحله اشاره دارد

(هفت شهر عشق)ابو نصر سرّاج نیز  هفت مقام را برای طریقت ذکر می کند .

مقام : منازلی که سالک از روی اختیار اکتساب می کند و شأن آن مقام پایدار است.

حال:واردات قلبی که بدون اکتساب از سوی سالک و صرف نظر از اختیار او از

 جانب خدا بر قلب او وارد می شود. حال امری موهبی است و ماندنی نیست.

    بگفت احوال ما برق جهان است        

 دمی پیدا و دیگر دم نهان است

مولانا در مثنوی تفاوت میان حال و مقام را اینگونه بیان می کند.

حال چون جلوه است زان زیبا عروس    

  وین  مقام  آن  خلوت  آمد  با  عروس

جلوه  کرده   شاه و   غیر  شاه   نیز         

 وقت   خلوت   نیست   جز شاه    عزیز

جلوه  کرده  خاص و عامان را عروس      

خلوت   اندر   شاه   باشد    با    عروس

هست  بسیار   اهل   حال  از  صوفیان      

 نادر   هست    اهل    مقام   اندر   میان

مقامات از نظر ابو نصر سراج

پیش از ورود به این مبحث به شرحی کوتاه از زندگی ابونصر سراج اشاره می شود.

ابونصر سراج طوسی، صاحب کتاب معروف «اللمع» که از متون اصیل‏ و قدیم و معتبر

عرفان و تصوف است. در  سال  378 در  طوس  درگذشته است.  بسیاری  از   مشایخ

  طریقت،  شاگرد بلاواسطه یا مع‏الواسطه او بوده‏اند. بعضی‏ مدعی هستند که مقبره‏ای

که در پائین خیابان   مشهدبه نام قبر پیر پالاندوز معروف است، مقبره همین ابونصر

سراج است (سراج زین ساز) کم کم این‏ کلمه به پالاندوز تغییر شکل داده است.او به

هفت مقام در سلوک عرفانی به حق اعتقاد داردکه به شرح ذیل است .

1-مقام توبه: مقامی است که سالک باید در آن اقامت گزیند .عرفا اعتقاد دارند که

 قبل از اینکه انسان در مقام توبه قرار بگیرد باید یک قصدی در او به وجود آمده باشد

 به نام   « طلب  »  تا انسان طالب نشود در مقام توبه قرار نمی گیرد .

در سلوک عرفانی عطار نیز اولین وادی ، وادی طلب است . مولوی نیز در جای جای

 مثنوی به این مطلب پرداخته است.

زین طلب بنده به کوی حق رسید      

درد  مریم  را  به  خرمابن  کشید 

یا:

در طلب زن دایما تو هر دو دست     

   که طلب در راه نیکو رهبرست

لنگ و لوک و خفته شکل و بی ادب   

   سوی او می غیژ و او را می طلب

گه به گفت و گه به خاموشی و گه      

 بوی کردن گیر هر سو بوی شه

                                                    ***

زمینه اصلی توبه :

عده ای می گویند آگاهی است و بعضی می گویند عنایت .

باید گفت: زمینه اصلی توبه آگاهی است از چهار چیز : 1- آگاهی از حق  

 2- آگاهی از باطل       3- آگاهی از وضع موجود              4- آگاهی از وضع مطلوب

این چهار اگاهی به اضافه طلب یا قصد  منجر به توبه می شود.

ولی خواجه عبدالله انصاری و ابو سعید ابوالخیر اعتقاد دارند که زمینه اصلی توبه

  عنایت  است ، اگر لطف خدا شامل حال انسان شود توبه فراهم شده است.

ذرده ای سایه عنایت بهتر است        

 از هزاران  طاعت طاعت پرست

انواع توبه:

اول : توبه عوام : توبه از معصیت 

دوم : توبه خاص: توبه از فکر و اندیشه باطل

سوم: توبه خاص الخاص: توبه از غفلت از خدا

همچنین گفته اند ارکان توبه پنج چیز است: ادای فرایض ، قضای مافات، طلب حلال،

 ردّ مظالم،مجاهده و مخالفت با نفس  . بعد از رعایت این مقامات و ارکان می توان

گفت که:التّائب ُ من الذنب کمن لا ذنب له توبه کننده از گناه مانند کسی است که

گناه انجام نداده است.در مقام توبه عرفا معتقدند که سالک احتیاج به شیخ یا رهبر دارد.

ترک این مرحله بی همرهی خضر مکن

ظلمات  است  بترس  از   خطر  گمراهی

                                                                                                  ادامه دارد ...

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: